Gewoon meedoen geldt niet voor ongeveer 2 miljoen mensen in Nederland. Vanwege een lichamelijke, verstandelijke of psychische beperking ervaren zij belemmering om te kunnen participeren in de samenleving. Om de positie van deze mensen te verbeteren is op 14 juli 2016 het VN-verdrag inzake de rechten van personen met een handicap in Nederland geratificeerd.

Het verdrag bepaalt dat mensen met een beperking op het gebied van wonen, onderwijs, vervoer, werk en een aantal andere terreinen gelijke rechten moeten krijgen en gaat uit van inclusie, persoonlijke autonomie en volledige participatie. Inclusie betekent dat iedereen kan meedoen en kan bijdragen aan de samenleving. Daarom is het recht op onderwijs een belangrijk onderdeel van het verdrag. Het recht op onderwijs betekent dat je niet uitgaat van moeilijkheden maar van talenten en kansen. Met toegankelijkheid, persoonlijke autonomie en volledige participatie als uitgangspunten.

Bepalende factoren voor inclusief onderwijs

Het onderwijssysteem, de cultuur, het beleid en de praktijk bepalen of studenten optimaal aan het studieproces kunnen deelnemen. Het is voor studenten met een ondersteuningsvraag belangrijk dat zij zich gewaardeerd, gerespecteerd, betrokken en gehoord voelen. Onder studenten met een ondersteuningsvraag verstaan we studenten die belemmeringen ondervinden vanwege een functiebeperking, chronische ziekte, psychische klachten, zwangerschap, jong ouderschap, gendertransitie of bijzondere familieomstandigheden zoals mantelzorg.

Vier kenmerken van inclusief onderwijs

Om inclusief onderwijs te garanderen moet het onderwijssysteem beschikbaar, toegankelijk, aanvaardbaar en aanpasbaar zijn (VN-comité handicap, CRPD/C/GC/4, §20-26):

• Beschikbaarheid is gerelateerd aan het aanbod van onderwijs. Er moet een breed aanbod zijn van onderwijsinstellingen en –programma’s.
• Toegankelijkheid houdt in dat alle aspecten van het onderwijs toegankelijk moeten zijn voor mensen met verschillende beperkingen. Denk hierbij aan gebouwen, lesmateriaal en sociale activiteiten.
• Aanvaardbaar betekent dat het onderwijs van goede kwaliteit moet zijn voor alle studenten.
• Aanpasbaar, zoals het belang van flexibilisering in onderwijscurriculum en toetsing.

Algemene toegankelijkheid

Alle onderdelen van het onderwijssysteem moeten toegankelijk zijn voor studenten met een ondersteuningsvraag. Zoals onderwijs- en toetshulpmiddelen, gebouwen, vervoer, mogelijkheden voor een aangepaste studieplanning, begeleiding en advies met aanbod van cursussen of trainingen en hulp bij overgang naar stage en/of werk. Deze zijn van belang voor een veilige en positieve leeromgeving.

Aan de slag met het inclusiever maken van je hoger onderwijsinstelling

ECIO biedt ondersteuning aan instellingen die werk willen maken van de doelen van het VN-verdrag. Hoger onderwijsinstellingen die de intentieverklaring VN-verdrag ondertekenen, worden met de landelijke werkgroep VN-verdrag daarbij gefaciliteerd en begeleid.

Rechten van studenten met een beperking en de plichten van onderwijsinstellingen

Sinds 1 december 2003 is de Wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte van toepassing op het beroepsonderwijs. Dat wil zeggen dat het mbo, hbo, universiteit en praktijkonderwijs moeten voldoen aan deze wet. Hierover lees je meer in de brochure ‘Recht op gelijke behandeling voor studenten met een handicap of een chronische ziekte – MBO, HBO, universiteit en praktijkonderwijs’.

Studentenparticipatie

In het VN-verdrag staat als algemene verplichting dat ervaringsdeskundigen betrokken moeten worden bij het ontwikkelen en implementeren van beleid (artikel 4, derde lid). Het uitgangspunt van het VN-verdrag is daarom ook: “Niets over ons, zonder ons”. Het CLEAR-model kan je bij het organiseren van studentenparticipatie ondersteunen.

Meer informatie en/of deelname?

Wil je meer informatie en/of heb je interesse om de intentieverklaring ook te ondertekenen en deel te nemen aan de werkgroep?