Voor ervaringsdeskundigen die studeren met een beperking of ondersteuningsvraag is de besloten LinkedIngroep opzet. Via dit platform kunnen zij kennis, ervaringen en actuele ontwikkelingen delen rondom inclusief studeren.

Handreikingen

• Informatie voor mbo- en ho-studenten over ik studeer/ga studeren met een fysieke beperking of extra ondersteuningsvraag.
• Webpagina ‘instroom’.
• FAQ met veelgestelde vragen en antwoorden.
• Checklist informatievoorziening voor studenten met een ondersteuningsvraag
• Handreiking Waarden Voor Een Nieuwe Taal: een veilige, inclusieve en toegankelijke taal voor iedereen in de kunst- en cultuursector. Een handreiking met aanbevelingen, suggesties, richtlijnen en duidelijke voorbeelden hoe je met en over elkaar communiceert. De vijf kernwaarden veiligheid, respect, toegankelijkheid, inclusie en nieuwsgierigheid staan daarbij als drijfveer en motivatie voor duurzame verandering centraal. De handreiking is ook inspirerend voor het onderwijs. (2020, AHK)
• Handreiking succesvolle overgang van v(s)o naar mbo met ondersteuningsbehoefte.
• Handreiking succesvolle overgang van vo naar ho voor leerlingen met een ondersteuningsbehoefte.
• Handreiking doorstroom mbo-studenten naar hbo met ondersteuningsbehoefte.
• Handreiking kwaliteitsborging voor visitatiecommissies | voor medewerkers kwaliteitszorg en medezeggenschap
• Studieproces in kaart voor onderwijsprofessionals met informatie over verschillende sleutelmomenten tijdens de studie.
• Studieproces in kaart voor studenten met informatie over verschillende sleutelmomenten tijdens de studie.
• Handreiking met tips voor docenten
• Flyer ‘Goed voor studenten zorgen’
• Artikel Hoe werk je naar toegankelijk toetsen in het hoger onderwijs?
• Artikel Toegankelijk toetsen en examineren: ruimer denken: nu vasthouden en doorpakken!
• Factsheet voor veelvoorkomende hulpvragen voor onderwijsprofessionals.
• Handreiking informatievoorziening en voorlichting aan studenten met een functiebeperking. (LSVB, ECIO, ISO)
• Handreiking met praktische tips voor docenten voor toegankelijk en inclusief onderwijs. (ECIO)
• Jaarrapport Studeren met een functiebeperking (ECIO) (2018)

Inspiratie

• Succesvolle inclusie-initiatieven in het hoger onderwijs (video/publicatie)

Handreikingen

• Werken met hersenletsel: kaart met waardevolle en praktische tips voor werknemers en werkgevers. (Hersenstichting, 2021)
• Handreiking / factsheet voor loopbaanbegeleiders uit het onderwijs om studenten met ASS te ondersteunen in de oriëntatie op een vervolgopleiding. (Hogeschool van Amsterdam)

Onderzoeken

• Onderzoek stageproblematiek in het medisch domein (onderzoeksprogramma Arbeidsmarkt Zorg en Welzijn) (mbo en hoger onderwijs) (ECBO en ResearchNed) (2021)
• Tranzo-onderzoek onder 670 leidinggevenden in alle Nederlandse sectoren over het aannemen van sollicitanten met psychische gezondheidsproblemen. (Tilburg University) (2021)

Organisaties

Een overzicht van enkele organisaties die mensen met een ondersteuningsvraag in relatie tot stage of werk mogelijk kunnen ondersteunen. ECIO is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de onderstaande websites en betrouwbaarheid van de organisaties.

• at-groep is een kwaliteitsbureau dat mensen met een beperking begeleidt bij het zoeken naar en behouden van een passende werkplek. Daar valt alles onder: van beroepenoriëntatie en het maken van een CV tot acquisitie, nazorg en jobcoaching.
• Autitalent is een detacheringsbureau voor mensen met autisme. Dat betekent dat je in dienst komt van AutiTalent en wordt ingezet op een project bij een van hun opdrachtgevers.
• Avary Dennison Stages voor hbo- en universitaire studenten met een beperking.
• Better Minds At Work ondersteunt bedrijven naar een succesvolle toekomst door middel van advies, training, inspiratiesessies en coaching.
• Bijzondere Banen adviseert de werkgever over het vinden en aannemen van kandidaten met een beperking. Werkzoekenden kunnen zich er ook inschrijven.
• Blik op werk is een onafhankelijk kwaliteits- en kennisinstituut dat zich inzet voor de kwaliteit van dienstverlening op het gebied van duurzame arbeidsdeelname.
• CNV Jongeren is een onafhankelijke vakbond voor jonge werknemers in Nederland. Ze zijn er voor de bijbaners, stagiaires, vakantiewerkers, studenten, net-afgestudeerden en young-professionals. CNV Jongeren komt op voor jongerenbelang. Niet alleen op de arbeidsmarkt. Ook op de woningmarkt en in het onderwijs. Met speciale aandacht voor jonge mensen in een kwetsbare positie.
• Ctalents ondersteunt jong professionals die doof, slechthorend, blind of slechtziend zijn bij het vinden van betaald werk. Zij zijn een schakel tussen werkgevers en werkzoekenden met zintuiglijke uitdaging.
• De Normaalste zaak is een netwerk van MKB-ondernemers en grote werkgevers die samen aan een inclusieve arbeidsmarkt bouwen.
• DelfTalent verzorgt werving- en selectietrajecten en ondersteunt werkgevers die mensen met een beperking in dienst willen nemen op MBO, HBO en universitair niveau.
• Emma at Work is een non-profit arbeidsbemiddelaar voor jongeren met een chronische ziekte of lichamelijke beperking en bemiddelt deze jongeren naar een vakantiebaan, bijbaan of vaste werkplek.
• Groeistation helpt organisaties en individuen hun leervermogen te ontwikkelen en de algehele mindset een positieve draai te geven.
• Kompels in Kracht biedt ondersteuning om de talenten van mensen te versterken en te werken aan een Strength-Based cultuur. Ze werken met individuen en teams om ze te helpen hun sterke punten structureler in te zetten en te werken aan groei.
• Onbegrensd Talent adviseert en ondersteunt werkgevers bij het aannemen van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Onbegrensd Talent focust zich op de vraag vanuit bedrijven en begeleidt zowel kandidaten als werkgevers intensief te tijdens het werk.
• Onbeperkt aan de slag voor werkgevers is het lastig om geschikte werknemers met een arbeidsbeperking te vinden. Onbeperkt aan de Slag creëert voor werkgevers en werkzoekenden in hun arbeidsmarktregio een virtuele omgeving waarop ze elkaar kunnen vinden. Daarnaast wordt in diverse regio’s regelmatig een ‘meet&greet’ georganiseerd om elkaar echt te ontmoeten.
• Onbeperkt Succes wil via een actieve, servicegerichte en persoonlijke aanpak hoogopgeleide en extra gemotiveerde arbeidskrachten en werkgevers bij elkaar brengen.
• Maatschappelijke DienstTijd Loopbaankansen: een MDT-project voor loopbaankansen op school, stage en werk. ECIO werkt hierbij samen met Incluvisie, Regioplan en Loopbaangroep. Het project is mogelijk gemaakt door ZonMw.
• REA College Nederland biedt ondersteuning in het beroepsonderwijs en individuele begeleiding op het ROC bij het zoeken en volgen van een passende opleiding en het vinden van een baan.
• Realisten Academie 2.0: is een initiatief van CNV Jongeren. Een MDT-project, mogelijk gemaakt door ZonMw, om inclusie van jongeren met een beperking op de arbeidsmarkt te bevorderen. Onder begeleiding gaan zij, met de eigen talenten en beperkingen aan de slag met het vinden van kansen op de arbeidsmarkt. ECIO, Onbeperkt aan de Slag, Stichting Alexander i.s.m. Emma at Work werken als partner in het project samen.
• Refrisk begeleidt mensen met een lichamelijke, psychische of verstandelijke beperking naar, op en rondom een werkplek.
• SWOM, Stichting SWOM begeleidt Young Professionals met een arbeidsbeperking bij het vinden van een volwaardige functie, passend bij jouw talenten en kwaliteiten.
• Team inclusief Rijksoverheid adviseert en begeleidt organisaties met verschillende diensten ter bevordering van diversiteit en inclusie op de werkvloer.
• USG Restart begeleidt mensen om mensen (weer) volwaardig aan het arbeidsproces te laten deelnemen door middel van onder andere outplacement en jobcoaching.
• vacat.nl is een online vacaturesite waar je kan zoeken naar vacatures voor mensen met een Wajong-uitkering.
• Wij zijn de oplossing is een initiatief van werkgevers om de kans op werk voor mensen met een beperking te vergroten.

Handreikingen

• Visual voor jonge mantelzorgers: FAQ op veelgestelde ondersteuningsvragen (Rijksoverheid, 2021)
• Veerkrachtstraining voor jonge mantelzorgers (Vilans en Sociaal en Cultureel Planbureau, 2021)
• Infographic Wat zegt wetgeving over jonge mantelzorgers? (bron: Me-We)
• 6 veelgestelde vragen over jonge mantelzorgers (webdossier jonge mantelzorgers, Kennisplein Zorg voor Beter, Vilans)
• Toolkit voor het tijdig herkennen, erkennen en ondersteunen van studenten met mantelzorgtaken. (2020)
• Scriptie naar studentsucces bij studeren met mantelzorgtaken. (2020)
• Artikel: studie en mantelzorg is uitdaging voor student en instelling. (2019)

Inspiratie

• LinkedIn-groep Expertiselab Jonge Mantelzorgers voor uitwisseling van ervaringen, knelpunten en best practices.
• Ervaringsverhaal: studeren en mantelzorgtaken, dilemma bij het maken van keuzes. (2020)
• Ervaringsverhaal: studerende mantelzorger over de impact van zorgtaken tijdens de coronacrisis. (2020)

Organisaties

Een overzicht van enkele organisaties die studenten met mantelzorgtaken mogelijk kunnen ondersteunen. ECIO is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de onderstaande websites en betrouwbaarheid van de organisaties.

• HandicapNL ondersteunt organisaties en projecten die mensen met een beperking leren om zelf de regie op zich te nemen. Ook steunen ze projecten die familie en mantelzorgers ondersteunen en ontlasten.
• Vanzelfsprekend!? is een platform door en voor jonge (ex-)mantelzorgers uit Den Bosch die hen een stem geeft en er alles aan doet om hen te ondersteunen.
• Aanvullende Mantelzorg Vereniging Nederland (AMVN) is de nieuw opgerichte brancheorganisatie van aanbieders van aanvullende mantelzorg. De organisatie heeft als doel de kwaliteit van de aangeboden betaalde mantelzorg te waarborgen en om als vertegenwoordiger van de branche naar buiten te treden.
• Mantelzorg Nederland is een vereniging die opkomt voor iedereen die zorgt voor een familielid, vriend of buur. Zij zorgen ervoor dat mantelzorgers goed worden geïnformeerd en ondersteund en respect en steun krijgen vanuit de samenleving.
• Kennispunt MBO informeert over de actuele ontwikkelingen op het gebied van taal en rekenen, onderwijs en examineren, burgerschap, leven lang ontwikkelen en passend onderwijs.
• Balans Digitaal voor ondersteuning van ouders met kinderen en jongeren met ontwikkelingsproblemen bij leren en/of gedrag.
• College voor de Rechten van de Mens beschermt, belicht en bevordert de mensenrechten in Nederland. Dit doen zij onder andere door onderzoek, advies en voorlichting.
• Disability Studies in Nederland stimuleert onderzoek en onderwijs op het gebied van disability studies. Door het ontwikkelen, delen en toepassen van kennis wil DSiN werken aan sociale verandering en bijdragen aan participatie en inclusie van mensen met beperkingen.
• Landelijk Beraad Studentendecanen | LBS is een beroepsnetwerk van studentendecanen verbonden aan de universiteiten in Nederland.
• Ouders & Onderwijs is een organisatie voor alle ouders met kinderen in de schoolgaande leeftijd. Ouders & Onderwijs helpt én vertegenwoordigt ouders.
• Stichting Accessibility zet zich in voor betere toegankelijkheid van digitale middelen, zoals websites of apps, voor iedereen. Ook voor mensen met een functiebeperking, of voor mensen die digitaal niet vaardig zijn.

Handreikingen

• Folder Transgender in het onderwijs met informatie voor iedereen in een onderwijsinstelling die betrokken is bij de prestaties en het welzijn van transgender studenten, de studenten zelf, hun studiegenoten en medezeggenschapsraden.
• GenderDoeboek met handvatten, weetjes en tips om een veilige omgeving te creëren voor ook transgender leerlingen. De focus ligt op het basis- en middelbaar onderwijs maar de brochure is zeker een inspiratiebron voor hoger onderwijsprofessionals.
• Toolkit biedt praktische informatie voor zorg- en hulpverleners om rekening te houden met diversiteit in sekse, gender en seksuele oriëntatie.

Inspiratie

• Ontmoetingsapp voor lhbt-jongeren.
• Laat je inspireren door Beau. Hij won de ECIO Frank Award 2020. Met het prijzengeld gaat hij een videoboodschap maken waarmee de hogeschool uitdraagt dat iedereen zichzelf kan en mag zijn.

Organisaties

Een overzicht van enkele organisaties die transgender studenten / studenten in een gendertransitie mogelijk kunnen ondersteunen. ECIO is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de onderstaande websites en betrouwbaarheid van de organisaties.

• Transgender Netwerk Nederland | TNN is op het gebied van werk, onderwijs, veiligheid, recht, zorg en welzijn actief om de emancipatie van trans personen te bevorderen.
• Autiroze Van, voor en door LHBTI+ met autisme.
• College voor de Rechten van de Mens beschermt, belicht en bevordert de mensenrechten in Nederland. Dit doen zij onder andere door onderzoek, advies en voorlichting.
• Disability Studies in Nederland stimuleert onderzoek en onderwijs op het gebied van disability studies. Door het ontwikkelen, delen en toepassen van kennis wil DSiN werken aan sociale verandering en bijdragen aan participatie en inclusie van mensen met beperkingen.
• Landelijk Beraad Studentendecanen | LBS is een beroepsnetwerk van studentendecanen verbonden aan de universiteiten in Nederland.

Er zijn heel wat jonge moeders die naar school gaan en ook hun diploma behalen. Je hoeft jouw plannen niet op te geven omdat er een kind op komst is. Het is belangrijk om goede afspraken te maken met de begeleider op jouw onderwijsinstelling. Vaak is een aangepast programma zoals een deeltijdstudie mogelijk. Zo kunnen ze je ook informeren over de mogelijkheden en voorwaarden voor studeren met jong onderschap.

Organisaties

Een overzicht van enkele organisaties die zwangere studenten / jonge ouders mogelijk kunnen ondersteunen. ECIO is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de onderstaande websites en betrouwbaarheid van de organisaties.

• Landelijk Beraad Studentendecanen | LBS is een beroepsnetwerk van studentendecanen verbonden aan de universiteiten in Nederland.
• College voor de Rechten van de Mens beschermt, belicht en bevordert de mensenrechten in Nederland. Dit doen zij onder andere door onderzoek, advies en voorlichting.

Inspirerende voorbeelden vanuit de onderwijsinstellingen

• Hogeschool Windesheim: Zwangerschap en studeren als moeder | Informatie over aanpassingen en ondersteuning, tips voor studerende ouders, relevante websites, financiën, gespreksgroep voor uitwisseling ervaringen en tips en ter motivatie.
• Hogeschool Utrecht: Brochure ‘find your place’ met informatie over kolfruimte.
• Vrije Universiteit van Amsterdam: Students-4-Students@VU | diverse programma’s aan studenten die het moeilijk vinden de draai op de VU te vinden of als het alleen even niet lukt. Een van de aangeboden programma’s is het programma Studeren & Kinderen.
• Universiteit van Amsterdam: Zwanger- en ouderschap tijdens studie | Informatie over verschillende voorzieningen en andere informatie voor zwangere studenten en/of studenten met kinderen op een rij, evenals de contactpersoon waar zij met vragen terecht kunnen.
• Universiteit Maastricht: Studerende moeders | Informatie over de verschillende voorzieningen, het profileringsfonds, toeslagen en de mogelijkheid om ervaringen te delen met andere studerende moeders aan de Universiteit van Maastricht.
• Radboud Universiteit Nijmegen: Zwanger- en ouderschap tijdens de studie | Informatie over begeleiding, kinderopvang, kolfruimtes en tips.
• University of Twente: Zwangerschap/studeren met kinderen | Informatie over voorzieningen, financiële ondersteuning, begeleiding en nuttige websites
• Universiteit van Wageningen: Studerende moeders en vaders | Informatie over aanspreekpunt, planning, vakkenkeuze, financiële ondersteuning, kolfruimtes, huisvesting en kinderopvang en relevante websites.
• Universiteit Utrecht: Zwangerschap en studeren als moeder | Informatie over begeleiding, kolfruimtes,  financiële ondersteuning en relevante websites.
• Universiteit Leiden: Zwangerschap | Informatie over studiebegeleiding, financiële ondersteuning, woonruimte, tips en advies.

Ervaringsdeskundigen

• Bekijk de tips op demamagids.nl van een ervaringsdeskundige. Zij rondde een masteropleiding af en zorgde daarnaast voor haar toen nog dreumes.

Regelingen en voorzieningen

• Studiefinanciering: studenten, jonger dan 30 jaar, die een opleiding willen volgen (mbo, hbo, wo) kunnen studiefinanciering aanvragen tot en met de maand dat je 30 jaar wordt. Volg je een andere opleiding of ben je ouder dan 30 jaar? Dan heb je geen recht op studiefinanciering. Je kunt dan wellicht gebruikmaken van het collegegeldkrediet. Meer informatie vind je op de website van DUO.
• Regelingen en voorzieningen: het is raadzaam om uit te zoeken wat voor jou van toepassing is, zoals kinderopvang en kinderopvangtoeslag. Meer informatie vind je op de website van Stichting Steunpunt Studerende Moeders.

Onderzoek

• Uit onderzoek: Student, Zwanger en Gelijke behandeling (2016): “Een hbo-instelling kende een topsportklas, waar vier studenten plaatsnamen die geen topsporters waren – althans niet in de letterlijke zin – maar die hun studie combineerden met de zorg voor jonge kinderen. Deze klas begon elke dag wat later op de ochtend en stopte wat eerder in de middag, zodat de topsporters genoeg tijd hadden om te trainen. Voor de ouders bleek dit een uitkomst, omdat zij hierdoor de mogelijkheid kregen om bijvoorbeeld hun kinderen naar school te brengen en van school te halen”.

Handreikingen

• Dossier ADHD voor inzicht in de belemmeringen van studenten met AD(H)D en oplossingen die direct toepasbaar zijn in het onderwijs. (ECIO, 2012).
• Informatiekaart voor begeleiding van studenten met AD(H)D. De informatie geeft inzicht in de mate waarin de student belemmeringen ondervindt tijdens de studie. (ECIO, 2017).

Inspiratie

• Video over toetsen, niet minder maar anders met ADD. Hoe kun je met ADD, waardoor je snel bent afgeleid, toch goed examen doen?
• Dynamika Podcasts: Luister naar de verhalen van mensen over hun schoolloopbaan, werk, ambities, mislukkingen én successen en hoe het inzicht dat ze conceptuele denkers zijn hun leven heeft verrijkt. (www.geniaaloprechts.nl)

Organisaties

Een overzicht van enkele organisaties die studenten met AD(H)D mogelijk kunnen ondersteunen. ECIO is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de onderstaande websites en betrouwbaarheid van de organisaties.

• AD(H)D, dyslexie en dyscalculie, vereniging Impuls & woordblind.
• De coaches van AKM KunstMaat zijn gespecialiseerd in begeleiding voor het kunstonderwijs bij persoonlijke of psychologische problemen. Ze hebben een brede ervaring met vormen van ASS, AD(H)D, depressie en persoonlijkheidsstoornissen, maar ze zijn ook thuis in persoonlijke en studieproblemen. Een kunstcoach helpt je om meer grip te krijgen op je studie in de kunsten.
• Balans Digitaal voor ondersteuning van ouders met kinderen en jongeren met ontwikkelingsproblemen bij leren en/of gedrag.
• College voor de Rechten van de Mens beschermt, belicht en bevordert de mensenrechten in Nederland. Dit doen zij onder andere door onderzoek, advies en voorlichting.
• Disability Studies in Nederland stimuleert onderzoek en onderwijs op het gebied van disability studies. Door het ontwikkelen, delen en toepassen van kennis wil DSiN werken aan sociale verandering en bijdragen aan participatie en inclusie van mensen met beperkingen.
• Kennispunt MBO informeert over de actuele ontwikkelingen op het gebied van taal en rekenen, onderwijs en examineren, burgerschap, leven lang ontwikkelen en passend onderwijs.
• Landelijk Beraad Studentendecanen | LBS is een beroepsnetwerk van studentendecanen verbonden aan de universiteiten in Nederland.
• Ouders & Onderwijs is een organisatie voor alle ouders met kinderen in de schoolgaande leeftijd. Ouders & Onderwijs helpt én vertegenwoordigt ouders.

Inspiratie

• Video: Studeren met een auditieve beperking. Over slechthorende studente Leonie die geneeskunde studeert.
• Video: Toetsen, niet minder maar anders: Auditieve beperking. Caroline is doof en volgt een studie in een ‘horende omgeving’. Ze vertelt wat ze nodig heeft om toch goed examen te kunnen doen.
• Interview met Annet de Klerk, directeur van Kentalis Talent over inclusief onderwijs aan dove en slechthorende leerlingen (2021)
• Inspiratieverhaal over de impact van online onderwijs. Niet gehandicapt genoeg voor hulp: ‘Mijn leven staat onnodig al een jaar stil’ Letthe is slechthorend en kan daardoor nauwelijks het online onderwijs volgen. Maar hulp kreeg ze lange tijd niet. (bron: Erasmus magazine EUR) (2021)

Organisaties

Een overzicht van enkele organisaties die studenten met auditieve beperkingen mogelijk kunnen ondersteunen. ECIO is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de onderstaande websites en betrouwbaarheid van de organisaties.

• FODOK, voor iedereen die geïnteresseerd is in kinderen met een auditieve en/of communicatieve beperking
• Stichting Hoormij voor advies over slechthorendheid, tinnitus, brughoektumor, hyperacusis, TOS, CI, en evenwichtsaandoeningen, zoals de ziekte van Ménière. Hoormij biedt informatie, advies, belangenbehartiging en lotgenotencontact.
• Dovenschap is een vereniging die belangen van doven en/of gebarentaalgebruikers behartigt. Daarnaast bewaken zij het cultureel een taalkundige erfgoed van de Nederlandse dovengemeenschap.
• Balans Digitaal voor ondersteuning van ouders met kinderen en jongeren met ontwikkelingsproblemen bij leren en/of gedrag.
• College voor de Rechten van de Mens beschermt, belicht en bevordert de mensenrechten in Nederland. Dit doen zij onder andere door onderzoek, advies en voorlichting.
• Disability Studies in Nederland stimuleert onderzoek en onderwijs op het gebied van disability studies. Door het ontwikkelen, delen en toepassen van kennis wil DSiN werken aan sociale verandering en bijdragen aan participatie en inclusie van mensen met beperkingen.
• HandicapNL ondersteunt organisaties en projecten die mensen met een beperking leren om zelf de regie op zich te nemen. Ook steunen ze projecten die familie en mantelzorgers ondersteunen en ontlasten.
• Ieder(in) is een organisatie van mensen met een lichamelijke handicap, verstandelijke beperking of chronische ziekte waar veel organisaties bij zijn aangesloten. Zij behartigen belangen, ondersteunen en informeren.
• Kennispunt MBO informeert over de actuele ontwikkelingen op het gebied van taal en rekenen, onderwijs en examineren, burgerschap, leven lang ontwikkelen en passend onderwijs.
• Landelijk Beraad Studentendecanen | LBS is een beroepsnetwerk van studentendecanen verbonden aan de universiteiten in Nederland.
• Ouders & Onderwijs is een organisatie voor alle ouders met kinderen in de schoolgaande leeftijd. Ouders & Onderwijs helpt én vertegenwoordigt ouders.
• Stichting Accessibility zet zich in voor betere toegankelijkheid van digitale middelen, zoals websites of apps, voor iedereen. Ook voor mensen met een functiebeperking, of voor mensen die digitaal niet vaardig zijn.

Handreikingen

• Informatiekaart voor begeleiding van studenten met autisme. (2020)
• Empathie en autisme, (SIHO 2018)
• NVA wegwijzer autisme & corona (2020)
• Wegwijzer voor studie & werk bij autisme: maak een persoonlijk profiel en vertaal dat naar studie en werk. (WerkWeb)
• Observatie-vragenlijst autismespectrumstoornis (voorbeeld) Deze vragenlijst is ontwikkeld voor sociotherapeuten op klinische forensische afdelingen voor het gericht observeren en rapporteren over de aanwezigheid van autistische kenmerken bij een patiënt.
• Handreiking / factsheet voor loopbaanbegeleiders uit het onderwijs om studenten met ASS te ondersteunen in de oriëntatie op een vervolgopleiding. (Hogeschool van Amsterdam)

Inspiratie

• Animatiefilm Mind My Mind waarin wordt uitgelegd hoe autisme werkt in je hoofd.
• Blog waarin een student ervaringen deelt over solliciteren met autisme.
• Video Studeren met autisme. Over een studente die nog maar kort weet dat ze autisme heeft en hierover vertelt.
• Video Toetsen, niet minder maar anders: Casper heeft autisme en vertelt wat hem helpt bij toetsvragen en bij groepsopdrachten.
• Dynamika Podcasts: Luister naar de verhalen van mensen over hun schoolloopbaan, werk, ambities, mislukkingen én successen en hoe het inzicht dat ze conceptuele denkers zijn hun leven heeft verrijkt. (www.geniaaloprechts.nl)

Organisaties

Een overzicht van enkele organisaties die studenten met autisme mogelijk kunnen ondersteunen. ECIO is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de onderstaande websites en betrouwbaarheid van de organisaties.

Kennisinstituten, platforms, koepelorganisaties en verenigingen:

• Nederlandse Vereniging voor Autisme
• Autisme Punt voor begeleiding, reïntegratie, job-coaching, behandeling en begeleid wonen.
• Jados biedt gespecialiseerde begeleiding aan studenten met autisme.
• Villa Abel: biedt studie- en woonbegeleiding aan studenten met autisme in het hoger onderwijs in Leiden en omgeving.
• Leo Kannerhuis voor ondersteuning bij diagnose autisme met daarnaast mogelijk andere psychiatrische- of gedragsproblemen waarvoor specialistische GGZ-behandeling is aangewezen.
• Basten trainingen voor ondersteuning bij overgang van middelbare school naar een nieuwe beroepsopleiding.
• Autisme Academie voor trainingen rondom autisme & communicatie; autisme & overprikkeling; stress; trauma & hechting.
• Autiroze Van, voor en door LHBTI+ met autisme.
• De coaches van AKM KunstMaat zijn gespecialiseerd in begeleiding voor het kunstonderwijs bij persoonlijke of psychologische problemen. Ze hebben een brede ervaring met vormen van ASS, AD(H)D, depressie en persoonlijkheidsstoornissen, maar ze zijn ook thuis in persoonlijke en studieproblemen. Een kunstcoach helpt je om meer grip te krijgen op je studie in de kunsten.
• Kennispunt MBO informeert over de actuele ontwikkelingen op het gebied van taal en rekenen, onderwijs en examineren, burgerschap, leven lang ontwikkelen en passend onderwijs.
• Balans Digitaal voor ondersteuning van ouders met kinderen en jongeren met ontwikkelingsproblemen bij leren en/of gedrag.
• College voor de Rechten van de Mens beschermt, belicht en bevordert de mensenrechten in Nederland. Dit doen zij onder andere door onderzoek, advies en voorlichting.
• Disability Studies in Nederland stimuleert onderzoek en onderwijs op het gebied van disability studies. Door het ontwikkelen, delen en toepassen van kennis wil DSiN werken aan sociale verandering en bijdragen aan participatie en inclusie van mensen met beperkingen.
• Landelijk Beraad Studentendecanen | LBS is een beroepsnetwerk van studentendecanen verbonden aan de universiteiten in Nederland.
• Ouders & Onderwijs is een organisatie voor alle ouders met kinderen in de schoolgaande leeftijd. Ouders & Onderwijs helpt én vertegenwoordigt ouders.
• Stichting Accessibility zet zich in voor betere toegankelijkheid van digitale middelen, zoals websites of apps, voor iedereen. Ook voor mensen met een functiebeperking, of voor mensen die digitaal niet vaardig zijn.

Organisaties voor belangenbehartiging van jongeren:

• Arnhem Student Point | ASP is een ontmoetingspunt voor studenten van alle universiteiten van Arnhem met verschillende culturen, achtergronden en richtingen. ASP wil persoonlijke ontwikkeling nastreven en studenten mogelijkheden bieden om hun doel in het leven helderder te krijgen.
• DSIS-DRUSTVO is een studentenvereniging (Sloveense Associatie) voor studenten met een beperking, opgericht om de rechten en belangen van studenten met een ondersteuningsvraag in het voortgezet en hoger onderwijs te promoten en om verschillende ondersteuning en activiteiten aan te bieden voor zelfstandig leven, studeren, werken en sociaal leven.
• Generation Why helpt leerlingen meer grip te krijgen op hun schoolprestaties. Door hen te leren zichzelf te motiveren, door samen concrete (leer)doelen te stellen, door hen te leren plannen en door studie- en toetsvaardigheden aan te reiken.
• Interstedelijk Studenten Overleg | ISO is de grootste landelijke studentenorganisatie van Nederland en behartigt de algemene belangen van bijna 750.000 studenten aan universiteiten en hogescholen.
• JOB MBO is de landelijke jongerenorganisatie die mbo-studenten een stem geeft in het onderwijs.
• JongPIT zet zich in om jongeren in Nederland met een chronische aandoening volwaardig mee te laten doen in de maatschappij: Dat je op jouw manier je studie kunt volgen, met de juiste aanpassingen kunt werken, weet hoe je kunt omgaan met je aandoening en krijgt waar je recht op hebt.
• Landelijk Aktie Komitee Scholieren | LAKS is een organisatie van, voor en door scholieren. Zij zorgen ervoor dat er niet alleen maar óver, maar ook met de scholier wordt gepraat.
• Landelijke Studentenvakbond | LSVB is de belangenbehartiger van studerend Nederland. Zij zetten zich met name in voor de kwaliteit en de toegankelijkheid voor het hoger onderwijs. Iedereen die wil en kan studeren, moet de vrijheid hebben om te studeren wat hij wil.
• Nationale Jeugdraad | NJR stimuleert en ondersteunt de deelname van jongeren op alle niveaus van de samenleving. Zij zorgen dat jongeren hun krachten kennen, ontwikkelen en inzetten voor een betere toekomst voor zichzelf en anderen.
• SCHIB Studentenplatform Zwolle (Studenten Contact, Hulp & Informatie bij Beperkingen) van Hogeschool Windesheim zet zich in voor studeren met een functiebeperking. En zijn betrokken bij externe organisaties die zich hiermee bezighouden.
• Stichting Landelijke Netwerk HB-HO begeleidt hoogbegaafde studenten in het hoger onderwijs op maat ter bevordering van welzijn, professionele ontwikkeling en studiesucces en bevordert kennis van en begrip voor hoogbegaafde studenten.
• STIP Studentenplatform Nederland ontwikkelt, vertegenwoordigt, inspireert, verbindt en verenigt. Zij bieden een studenten- en scholierenplatform, waarbij onderlinge contacten bevorderd en netwerken uitgewisseld worden.
• Stichting Hbo Medezeggenschap richt zich op studenten en ook onderwijsmedewerkers. Ze adviseren en ondersteunen individuele raadsleden of voltallige hbo-medezeggenschapsraden in Nederland, zowel centraal, decentraal als opleidingscommissies.
• Stichting Studeren & Werken Op Maat helpt Young Professionals met een arbeidsbeperking aan een baan (of stage of traineeship) op de reguliere arbeidsmarkt.

Handreikingen

• Informatiekaart voor begeleiding van studenten met dyslexie (ECIO, 2020)
• Rapport Dyslexieverklaringen verschillen tussen scholen nader bekeken (OCW, 2019)
• Protocol Dyslexie Hoger Onderwijs, een inhoudelijke handreiking voor hogescholen en universiteiten om de begeleiding van studenten met dyslexie te optimaliseren (DyslexieCentraal/Fontys (2006: tegen betaling).
• Protocol Dyslexie mbo, handreiking voor docent, coördinator zorg en management (OCW, 2017)
• Informatie over dyslexiehulpmiddelen en hoe je ze optimaal gebruikt. Deze informatie is voor personen met dyslexie, ouders, docenten en dyslexiedeskundigen.
• Dyslexiehulpmiddelen-overzicht: hulpmiddelen, software en apps die handig zijn voor personen met dyslexie. Een dyslexiehulpmiddel kan op verschillende manier ondersteunen bij het lezen en schrijven.
• Fiche studeren met dyslexie (SIHO)

Inspiratie

• Video: Studeren met Lexy. Over een student die samen studeert met Lexy. Zij drukt een stempel op zijn studie. (Deze versie heeft ondertiteling).
• Presentaties webinar SIHO 2021:
  • ‘Studeren met dyslexie anno 2020: een stand van zaken’
  • Slagen met dyslexie in het hoger onderwijs’
• Dynamika Podcasts: Luister naar de verhalen van mensen over hun schoolloopbaan, werk, ambities, mislukkingen én successen en hoe het inzicht dat ze conceptuele denkers zijn hun leven heeft verrijkt. (www.geniaaloprechts.nl)

Organisaties

Een overzicht van enkele organisaties die studenten met dyslexie mogelijk kunnen ondersteunen. ECIO is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de onderstaande websites en betrouwbaarheid van de organisaties.

• Dyslexie Nederland houdt zich bezig met de kennisoverdracht van wetenschap naar praktijk rond diagnostiek en behandeling.
• AD(H)D, dyslexie en dyscalculie, vereniging Impuls & woordblind.
• Ministerie van VWS
• Rijksoverheid
• Kennispunt MBO informeert over de actuele ontwikkelingen op het gebied van taal en rekenen, onderwijs en examineren, burgerschap, leven lang ontwikkelen en passend onderwijs.
• Balans Digitaal voor ondersteuning van ouders met kinderen en jongeren met ontwikkelingsproblemen bij leren en/of gedrag.
• College voor de Rechten van de Mens beschermt, belicht en bevordert de mensenrechten in Nederland. Dit doen zij onder andere door onderzoek, advies en voorlichting.
• Disability Studies in Nederland stimuleert onderzoek en onderwijs op het gebied van disability studies. Door het ontwikkelen, delen en toepassen van kennis wil DSiN werken aan sociale verandering en bijdragen aan participatie en inclusie van mensen met beperkingen.
• Landelijk Beraad Studentendecanen | LBS is een beroepsnetwerk van studentendecanen verbonden aan de universiteiten in Nederland.
• Ouders & Onderwijs is een organisatie voor alle ouders met kinderen in de schoolgaande leeftijd. Ouders & Onderwijs helpt én vertegenwoordigt ouders.
• Stichting Accessibility zet zich in voor betere toegankelijkheid van digitale middelen, zoals websites of apps, voor iedereen. Ook voor mensen met een functiebeperking, of voor mensen die digitaal niet vaardig zijn.

Handreikingen

• Dossier dyscalculie: in dit dossier wordt uitgelegd wat dyscalculie precies is en hoe dit kan worden vastgesteld. Daarnaast beschrijft het dossier welke studiebelemmeringen studenten met dyscalculie kunnen ondervinden en de mogelijke oplossingen voor deze problemen. (ECIO, 2011)
• Informatie over dysgrafie: studenten met dysgrafie (ook wel agrafie genoemd bij volwassenen) zijn beperkt in hun vermogen om te schrijven, zonder dat er een cognitieve stoornis heeft. Bij een studenten met dysgrafie is het handschrift onleesbaar of slecht leesbaar. Vaak schrijft de studenten in een langzaam tempo. (ECIO)
• Artikel Hoe begeleid je mbo-studenten met dyscalculie? (CINOP/ECBO, 2020)

Inspiratie

• Dynamika Podcasts: Luister naar de verhalen van mensen over hun schoolloopbaan, werk, ambities, mislukkingen én successen en hoe het inzicht dat ze conceptuele denkers zijn hun leven heeft verrijkt. (www.geniaaloprechts.nl)

Organisaties

Een overzicht van enkele organisaties die studenten met dyscalculie/dysgrafie mogelijk kunnen ondersteunen. ECIO is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de onderstaande websites en betrouwbaarheid van de organisaties.

Algemeen:

• Ministerie van VWS
• Rijksoverheid

Kennisinstituten, platforms, koepelorganisaties en verenigingen:

• Kennispunt MBO informeert over de actuele ontwikkelingen op het gebied van taal en rekenen, onderwijs en examineren, burgerschap, leven lang ontwikkelen en passend onderwijs.
• AD(H)D, dyslexie en dyscalculie, vereniging Impuls & woordblind.
• Balans Digitaal voor ondersteuning van ouders met kinderen en jongeren met ontwikkelingsproblemen bij leren en/of gedrag.
• College voor de Rechten van de Mens beschermt, belicht en bevordert de mensenrechten in Nederland. Dit doen zij onder andere door onderzoek, advies en voorlichting.
• Disability Studies in Nederland stimuleert onderzoek en onderwijs op het gebied van disability studies. Door het ontwikkelen, delen en toepassen van kennis wil DSiN werken aan sociale verandering en bijdragen aan participatie en inclusie van mensen met beperkingen.
• Landelijk Beraad Studentendecanen | LBS is een beroepsnetwerk van studentendecanen verbonden aan de universiteiten in Nederland.
• Ouders & Onderwijs is een organisatie voor alle ouders met kinderen in de schoolgaande leeftijd. Ouders & Onderwijs helpt én vertegenwoordigt ouders.
• Stichting Accessibility zet zich in voor betere toegankelijkheid van digitale middelen, zoals websites of apps, voor iedereen. Ook voor mensen met een functiebeperking, of voor mensen die digitaal niet vaardig zijn.

Organisaties voor belangenbehartiging van jongeren:

• Generation Why helpt leerlingen meer grip te krijgen op hun schoolprestaties. Door hen te leren zichzelf te motiveren, door samen concrete (leer)doelen te stellen, door hen te leren plannen en door studie- en toetsvaardigheden aan te reiken.
• Interstedelijk Studenten Overleg | ISO is de grootste landelijke studentenorganisatie van Nederland en behartigt de algemene belangen van bijna 750.000 studenten aan universiteiten en hogescholen.
• JOB MBO is de landelijke jongerenorganisatie die mbo-studenten een stem geeft in het onderwijs.
• JongPIT zet zich in om jongeren in Nederland met een chronische aandoening volwaardig mee te laten doen in de maatschappij: Dat je op jouw manier je studie kunt volgen, met de juiste aanpassingen kunt werken, weet hoe je kunt omgaan met je aandoening en krijgt waar je recht op hebt.
• Landelijk Aktie Komitee Scholieren | LAKS is een organisatie van, voor en door scholieren. Zij zorgen ervoor dat er niet alleen maar óver, maar ook met de scholier wordt gepraat.
• Landelijke Studentenvakbond | LSVB is de belangenbehartiger van studerend Nederland. Zij zetten zich met name in voor de kwaliteit en de toegankelijkheid voor het hoger onderwijs. Iedereen die wil en kan studeren, moet de vrijheid hebben om te studeren wat hij wil.
• Nationale Jeugdraad | NJR stimuleert en ondersteunt de deelname van jongeren op alle niveaus van de samenleving. Zij zorgen dat jongeren hun krachten kennen, ontwikkelen en inzetten voor een betere toekomst voor zichzelf en anderen.
• SCHIB Studentenplatform Zwolle (Studenten Contact, Hulp & Informatie bij Beperkingen) van Hogeschool Windesheim zet zich in voor studeren met een functiebeperking. En zijn betrokken bij externe organisaties die zich hiermee bezighouden.
• STIP Studentenplatform Nederland ontwikkelt, vertegenwoordigt, inspireert, verbindt en verenigt. Zij bieden een studenten- en scholierenplatform, waarbij onderlinge contacten bevorderd en netwerken uitgewisseld worden.
• Stichting Hbo Medezeggenschap richt zich op studenten en ook onderwijsmedewerkers. Ze adviseren en ondersteunen individuele raadsleden of voltallige hbo-medezeggenschapsraden in Nederland, zowel centraal, decentraal als opleidingscommissies.

Handreiking

• Informatie over studeren met een nieraandoening (keuze rondom opleiding, onderwijsinstelling, financiën, bij- en omscholing)

Inspiratie

• Animatie: Studeren met een chronische ziekte: over een studente met Epidermolysis Bullosa die haar dag vergelijkt met die van een studente zonder chronische ziekte.
• Video: Studeren met een fysieke belemmering. Over student Alex die aan het conservatorium studeert.
• Video: Toetsen, niet minder maar anders: Fysieke beperking. Alex heeft één arm en concentratieproblemen. Hij vertelt hoe hij toch goed examen kan doen. Deze video is onderdeel van een serie filmpjes die is gemaakt in het kader van het project ‘Toetsen, niet minder maar anders’.
• Video: Toetsen, niet minder maar anders: Fysieke beperking (verlamming). Sam is deels verlamd en vertelt hoe hij toch goed zijn studie kan doen. Deze video is onderdeel van een serie filmpjes die is gemaakt in het kader van het project ‘Toetsen, niet minder maar anders’.
• Video: Toetsen, niet minder maar anders: Visuele beperking. Elma heeft een visuele beperking en vertelt wat zij nodig heeft om succesvol te kunnen studeren en haar toetsen te kunnen maken.
• Video: Toetsen, niet minder maar anders: Faalangst. Marlies heeft last van faalangst en vertelt wat zij nodig heeft om succesvol te kunnen studeren en haar toetsen te kunnen maken.
• Wheelmap en HogeNood: handige apps voor onderweg, wanneer je afhankelijk bent van een rolstoel (niet specifiek studiegerelateerd).

Organisaties

Een overzicht van enkele organisaties die studenten met een extra ondersteuningsvraag mogelijk kunnen ondersteunen. ECIO is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de onderstaande websites en betrouwbaarheid van de organisaties.

• Nieren.nl een platform waarop je in gesprek kunt gaan met een professional of waar je kennis en ervaringen kunt uitwisselen met anderen met een nieraandoening.
• Dedicon maakt bestaande tekst en beeld ook waarneembaar voor mensen met een leesbeperking. Voor hen produceren zij aantrekkelijke, alternatieve leesvormen in leesbare, zichtbare, hoorbare of voelbare vorm.

Onderzoeken

• Vanuit het Europese project EPFIME is onderzoek gedaan naar de behoeften en verwachtingen rondom inclusieve mobiliteit van studenten met een beperking. Daarbij wordt ook ingegaan op samenwerking tussen hoger onderwijsinstellingen en overheden voor kwalitatieve in- en uitgaande mobiliteit van deze studenten (2020).
• Onderzoek chronische aandoeningen: ruim 1,3 miljoen kinderen en jongeren in Nederland hebben te maken met een chronische aandoening. Het gaat om aandoeningen zoals diabetes, reuma, taaislijmziekte, astma, eczeem maar ook psychische aandoeningen zoals depressie of ADHD. Onderzoeksrapport – factsheet (Verwey-Jonker Instituut) (2019).

Studenten met een extra ondersteuningsvraag kunnen naast hun studie niet altijd een bijbaantje nemen. Zeker ook met de coronacrisis zijn de mogelijkheden nog meer beperkt. Studeren met financiële problemen kan ook extra druk met zich meebrengen.

Handreikingen

• Nieuwsbericht over studeren met Wajong
• Factsheet met tips over financieel slim studeren (2020)

Inspiratie

• Kennisdelingssessies voor hoger onderwijsprofessionals rondom financiële ondersteuning voor studenten met een ondersteuningsvraag.

Organisaties

Een overzicht van enkele organisaties die studenten met een extra ondersteuningsvraag mogelijk kunnen ondersteunen. ECIO is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de onderstaande websites en betrouwbaarheid van de organisaties.

• UVW
• Informatiepunt Wajong
• Ieder(in) Netwerk voor mensen met een beperking of chronische ziekte.
• Rijksoverheid
• Ouders & Onderwijs is een organisatie voor alle ouders met kinderen in de schoolgaande leeftijd. Ouders & Onderwijs helpt én vertegenwoordigt ouders.
• Kennispunt MBO informeert over de actuele ontwikkelingen op het gebied van taal en rekenen, onderwijs en examineren, burgerschap, leven lang ontwikkelen en passend onderwijs.
• Landelijk Beraad Studentendecanen | LBS is een beroepsnetwerk van studentendecanen verbonden aan de universiteiten in Nederland.
• Balans Digitaal voor ondersteuning van ouders met kinderen en jongeren met ontwikkelingsproblemen bij leren en/of gedrag.
• College voor de Rechten van de Mens beschermt, belicht en bevordert de mensenrechten in Nederland. Dit doen zij onder andere door onderzoek, advies en voorlichting.
• Disability Studies in Nederland stimuleert onderzoek en onderwijs op het gebied van disability studies. Door het ontwikkelen, delen en toepassen van kennis wil DSiN werken aan sociale verandering en bijdragen aan participatie en inclusie van mensen met beperkingen.

Handreikingen

• Handleiding studeren met psychische klachten.(2015)
• Infographic over depressies van het Trimbosinstituut. (2016)
• Handreiking voor mediaprofessionals: Suïcide voorkomen via de media. (Trimbos Instituut en 113 zelfmoordpreventie, 2018)
• Ondersteuning voor studenten met psychische klachten bij het maken van de afweging over wat je wel en niet vertelt: Coral 2.0.
• Inventarisatie aanbod laagdrempelige psychische hulpverlening binnen mbo, hbo en wo.(ECIO,2019)

Organisaties

Een overzicht van enkele organisaties die studenten met psychische klachten, stress mogelijk kunnen ondersteunen. ECIO is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de onderstaande websites en betrouwbaarheid van de organisaties.

• 113 Zelfmoordpreventie is de nationale organisatie voor suïcidepreventie. Voel je je somber, leeg en eenzaam? Wellicht zijn dit symptomen van een depressie. Kijk op 113.nl/depressie voor informatie en hulp bij depressie.
• Depressie Vereniging is een landelijke patiëntenvereniging van en voor mensen met een depressie en hun naasten.
• Gezondeboel wil dat het werken aan mentale gezondheid toegankelijk en laagdrempelig wordt voor iedereen. Dit doen ze met een online e-Healthplatform waar online trainingen, Virutal Reality, apps en vragenlijsten samenkomen.
• De coaches van AKM KunstMaat zijn gespecialiseerd in begeleiding voor het kunstonderwijs bij persoonlijke of psychologische problemen. Ze hebben een brede ervaring met vormen van ASS, AD(H)D, depressie en persoonlijkheidsstoornissen, maar ze zijn ook thuis in persoonlijke en studieproblemen. Een kunstcoach helpt je om meer grip te krijgen op je studie in de kunsten.
• College voor de Rechten van de Mens beschermt, belicht en bevordert de mensenrechten in Nederland. Dit doen zij onder andere door onderzoek, advies en voorlichting.
• #Ikbenopen onderzoekt de maatschappij met de vraag wat nodig is om openheid over mentale gezondheid en psychische klachten te normaliseren. Zij investeren in bewustwording om te motiveren tot gedragsverandering.
• Landelijk Beraad Studentendecanen | LBS is een beroepsnetwerk van studentendecanen verbonden aan de universiteiten in Nederland.
• Ouders & Onderwijs is een organisatie voor alle ouders met kinderen in de schoolgaande leeftijd. Ouders & Onderwijs helpt én vertegenwoordigt ouders.
• Trimbos Instituut is een onafhankelijk kennisinstituut voor alcohol, tabak, drugs en mentale gezondheid. Zij signaleren, onderzoeken en komen met toepasbare interventies. En zijn aanjager van de maatschappelijke agenda t.a.v. mentale gezondheid en middelengebruik.